Silvius Leopold Weiss

บาคสร้างเสียงอันซับซ้อนได้บนออร์แกน ส่วนไวสส์ทำแบบนั้นได้บนเครื่องสาย

.
ทรานสคริปต์ (Transcript) คือการนำโน้ตเพลงซึ่งแต่งให้กับเครื่องดนตรีชิ้นหนึ่ง มาเรียบเรียงเพื่อบรรเลงในเครื่องดนตรีอีกชิ้นหนึ่ง อาทิ ‘Cello Suite No.1’ บทเพลงที่ระบุชัดเจนว่าเป็นงานสำหรับเชลโล แต่งานชิ้นนี้เป็นหนึ่งในเพลงที่ถูกบรรเลงด้วยเครื่องดนตรีอื่นมากที่สุด หรือในกรณีของกีตาร์คลาสสิก ‘Asturias’ บทเพลงที่หลายคนอาจหลงลืมไปแล้วว่าต้นฉบับประพันธ์โดยนักเปียโนและบรรเลงโดยเปียโน
.
และเชื่อว่านักกีตาร์คลาสสิกคงคุ้นชินเป็นอย่างดีกับโน้ตเพลงทรานสคริปต์จากเครื่องดนตรีโบราณอย่าง ‘ลูท’ (Lute) หนึ่งในบรรพบุรุษของกีตาร์ที่มีความคล้ายคลึงในด้านการตั้งสายและวิธีเล่น และหากกล่าวถึงนักเล่นลูทที่ทรงอิทธิพลมากที่สุดคนหนึ่ง ‘ซิลเวียส เลโอโปลด์ ไวสส์’ (Silvius Leopold Weiss, 1687-1750) คือชื่อที่ควรมาเป็นอันดับต้นเสมอ
.
ย้อนกลับไปในยุคสมัยก่อนถือกำเนิดกีตาร์ ลูทเป็นเครื่องดนตรีที่ได้รับความนิยมในยุโรปมาตั้งแต่ยุคกลางและสืบเนื่องมาจนถึงยุคบาโรก แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าศักดิ์ศรีของเครื่องดนตรี ยังเป็นรองเครื่องดนตรีชิ้นอื่น จนนำมาซึ่งแนวคิดเชิงด้อยค่าตามคำกล่าวของ ‘โยฮันน์ แมทธีสัน’ (Johann Mattheson, 1681-1764) นักดนตรีชาวเยอรมัน [ผู้เป็นเพื่อนกับแฮนเดิล] โดยกล่าวไว้อย่างติดตลกว่า “ถ้านักเล่นลูทมีอายุถึง 80 ปี เขาคงใช้เวลา 60 ปีไปกับการตั้งสาย” เนื่องจากลูทนิยมใส่สายแบบประกบคู่ (Course strings) ซึ่งรวมแล้วบางตัวอาจมีสายมากถึง 10 สาย อย่างไรก็ตาม ลูทยังคงเป็นที่นิยมในหมู่ชนชั้นสูง และยังเป็นสถานที่หล่อเลี้ยงชายผู้มีชื่อว่า ‘ซิลเวียส เลโอโปลด์ ไวสส์’
.
ไวสส์ เกิดในกรอตกุฟ (Grottkau) เมืองซึ่งใกล้กับ เบรสเลา (Breslau) หรือ วรอตซวาฟ (Wrocław) ปัจจุบันเป็นพื้นที่ของโปแลนดิ์ ไวสส์เป็นลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น เขาเดินตามรอยผู้เป็นพ่อ ‘โยฮันน์ เจค็อบ ไวส์’ (Johann Jacob Weiss) นักเล่นลูทที่มีชื่อเสียง
.
ในวัย 20 ปี ไวสส์เปิดตัวเป็นนักเล่นลูทในราชสำนักเบรสเลา โดยเป็นราชสำนักที่ครอบครัวของเขารับใช้อยู่ ต่อมาไวสส์ได้ย้ายไปรับใช้ในราชสำนักดุสเซลดอร์ฟ (Dusseldorf) จนในปี 1708 ไวสส์มาอาศัยอยู่ที่กรุงโรม และหมั้นกับอดีตราชินีแห่งโปแลนด์ ‘มาเรีย คาซิมิรา’ (Maria Casimira) ซึ่งเธอเป็นที่รู้จักในฐานะอดีตผู้ว่าจ้างของสการ์ลาตตี (Domenico Scarlatti)
.
ราวปี 1710 ไวสส์เดินทางมายังกรุงปราก และได้พบกับนักเล่นลูทชาวโบฮีเมียน ซึ่งจะมีอิทธิพลต่องานประพันธ์ของไวสส์ในอนาคต ‘แจน อันโตนิน โลซี’ (Jan Antonín Losy) หรือ เคานต์โลจี (Count Logy) ไวสส์เรียนรู้งานเพลงอยู่พักหนึ่ง ก่อนจะกลับมารับงานในบ้านเกิดช่วงสั้นๆกับราชสำนักสองแห่งในปี 1714
.
จนกระทั่งในปี 1718 ในวัย 32 ปี ไวสส์ได้รับแต่งตั้งเป็นนักดนตรีในวงออเคสตราของกษัตริย์แห่งโปแลนดิ์ ‘ออกัสตุสที่สอง’ (Augustus the Strong, 1694-1733) โดยประจำอยู่ในวงเดรสเดิน คอร์ท ออเคสตรา (Dresden Court Orchestra) ซึ่งมีชื่อเสียงในระดับสากล และตัวเมืองเดรสเดิน ณ เวลานั้น ยังเป็นศูนย์กลางความเจริญทางด้านศิลปวิทยาการ มีโรงละครโอเปราและโบสถ์ดนตรีอันยอดเยี่ยม
.
เงินเดือนประจำตำแหน่งที่สูงราว 1,000 ทาเลอร์ (Thalers) และเพิ่มขึ้นจนสุดที่ 1400 ทาเลอร์ในปี 1744 ทำให้ไวสส์กลายเป็นนักดนตรีที่ได้รับค่าตอบแทนมากที่สุดในวง อย่างไรก็ตาม การรับตำแหน่งในระดับสูง ยังมาพร้อมกับสังคมที่สูงขึ้น ไวสส์จึงเริ่มยกระดับตัวเองด้วยการใช้ชีวิตที่หรูหราและใช้จ่ายอย่างสิ้นเปลือง จนนำไปสู่บทสรุปที่ไม่น่าชื่นชมเท่าไรนัก
.
ท่ามกลางชื่อเสียงในฐานะนักเล่นลูทแห่งเดรสเดิน ไวสส์เคยถูกขังในคุกเดรสเดินเช่นกัน ด้วยข้อหาก่ออาชญากรรม โดยเชื่อว่ามาจากความไม่พอใจของฝ่ายอำนวยการดนตรีและความบันเทิงของราชสำนัก (Master of Revels) โชคดีที่ได้เคานต์ ‘แฮร์มันน์ คาร์ล ฟอน คีย์เซอร์ลิง’ (Hermann Karl von Keyserling) หรือที่รู้จักในฐานะผู้ว่าจ้างบาค (J.S.Bach) แต่งเพลงชุด Goldberg Variations เคานต์คีย์เซอร์ลิง ได้เขียนรายงานถึงรัฐมนตรีเกี่ยวกับความยอดเยี่ยมของไวสส์ และขอให้ปล่อยตัวนักเล่นลูทผู้นี้
.
ปี 1739 สิงหาคม ขณะไวสส์พำนักที่เมืองไลฟ์ซิก ด้วยความสัมพันธ์อันดีและการเชื้อเชิญจากลูกชายของบาค ‘วิลเฮล์ม ฟรีดแมนน์ บาค’ (W.F.Bach) ทำให้ไวสส์มีโอกาสเดินทางมาพบบาคผู้เป็นพ่อ (J.S.Bach) ทั้งสองได้ประชันฝีมือด้วยการด้นสด (Improvisation) โดย ‘โยฮันน์ ฟรีดริช ไรชาร์ด’ (Johann Friedrich Reichardt) บรรยายไว้ว่า
.
“ใครก็ตามที่รู้ว่าการเล่นฮาร์โมนิกโมดูเลชัน (Harmonic Modulations) และการเล่นเคาน์เตอร์พอยท์ (Counterpoint) บนลูทนั้นยากแค่ไหน จะต้องประหลาดใจและไม่อยากจะเชื่อ เมื่อได้ยินพยานในเหตุการณ์เล่าว่า ไวสส์ นักเล่นลูทผู้ยิ่งใหญ่ ได้ท้าทายบาค นักเล่นฮาร์ปซิคอร์ดและออร์แกนผู้ยิ่งใหญ่ ด้วยการบรรเลง Fantasies และ Fugues"
.
มีการยืนยันภายหลังว่าชุดเพลง Suite for violin & harpsichord in A major BWV 1025 ของบาค ได้รับแรงบันดาลใจจากงานโซนาตาชิ้นหนึ่งของไวสส์ ซึ่งการพบกันของทั้งสองกินเวลาเพียง 4 สัปดาห์เท่านั้น ตามคำบอกเล่าของเลขาส่วนตัวของบาค (และอาจเป็นหลานของบาค)
.
“พวกเราได้ยินเสียงดนตรีที่ดีมาก เมื่อลูกพี่ลูกน้องจากเดรสเดินของฉัน [ลูกชายบาค W.F.Bach] ได้เข้ามาพักที่นี่เป็นเวลาสี่สัปดาห์ร่วมกับนักเล่นลูทชื่อดัง มิสเตอร์ไวสส์”
.
ไวสส์ อยู่ที่เดรสเดินจนกระทั่งเสียชีวิตในปี 1750 [บาคเสียชีวิตในปีเดียวกัน] ไวสส์จากไปด้วยวัย 66 ปี โดยทิ้งภรรยาและลูกอีกเจ็ดคน ต้องเผชิญชะตากรรมโดยปราศจากมรดกทรัพย์สิน เนื่องจากการใช้ชีวิตที่หรูหราและฟุ่มเฟือยในสังคมชนชั้นสูง โดยหนึ่งในลูกของไวสส์ ‘โยฮันน์ อดอล์ฟ เฟาสตินุส’ (Johann Adolf Faustinus) คือคนเดียวที่เดินตามรอยผู้เป็นพ่อ โดยเป็นนักเล่นลูทในราชสำนัก การจากไปของไวสส์ ยังถือเป็นจุดอวสานของลูทด้วยเช่นกัน ซึ่งจะถูกแทนที่โดยกีตาร์ในช่วงครึ่งหลังของศตวรรษที่ 18
.
หนึ่งในความยิ่งใหญ่ของไวสส์ คือการที่เขามีงานประพันธ์มากถึง 1,000 ชิ้น แต่ตัวไวสส์กลับเลือกเก็บผลงานเอาไว้เพียงคนเดียว เพราะอาจกลัวการลอกเลียนสไตล์การประพันธ์ ไวสส์ไม่เคยสนใจตีพิมพ์ผลงานเลยตลอดช่วงชีวิต มีงานเพียงชิ้นเดียวเท่านั้นที่ถูกตีพิมพ์ในปี 1728 ขณะเขายังมีชีวิตอยู่
.
โดยกาลเวลาได้ฝังกลบงานของไวสส์เป็นเวลาหลายร้อยปี จนกระทั่งถูกค้นพบอีกครั้งในศตวรรษที่ 20 กินเวลาเกือบ 200 ปี กว่าจะมีคนล่วงรู้ถึงความยิ่งใหญ่ของนักเล่นลูทผู้นี้ และนำไปสู่มหกรรมการทรานสคริปต์งานเพลงจำนวนมหาศาลของไวสส์
.
ไวสส์ ถูกขนานนามว่าเป็นที่สุดของทุกด้านเท่าที่นักเล่นลูทคนหนึ่งจะได้รับการสรรเสริญ ทั้งในด้านความมั่งคั่งและชั้นเชิงทางดนตรี ‘ดีที่สุด เก่งที่สุด ประสบความสำเร็จที่สุด’ งานประพันธ์ของไวสส์เต็มไปด้วยความซับซ้อนและสวยงาม ‘ฟรีเดอริเก โซฟี วิลเฮลมีน’ (Friederike Sophie Wilhelmine) นักประพันธ์และเจ้าหญิงแห่งปรัสเซีย น้องสาวของพระเจ้าเฟรเดอริกมหาราช (Frederick the Great) กล่าวว่า
.
“[ไวสส์] ความเก่งกาจในการเล่นลูทนั้นไม่สามารถหาใครเปรียบเทียบได้ และบรรดาผู้ที่โด่งดังในยุคหลังจากเขา ก็ทำได้เพียงเลียนแบบความยิ่งใหญ่ของเขาเท่านั้น”
.
Writer : Literary Boy
.
เลี้ยงกาแฟได้นะครับ : https://www.ptnoteguitar.com/p/keep-us-caffeinated.html?m=1
.
สนใจเรียนกีตาร์ www.ptnoteguitar.com/p/lessons.html
.
Web: www.ptnoteguitar.com
Chanta Guitar : https://goo.gl/ictyaA
Tel : 092-907-9966, 061-408-6858
.
#สอนกีตาร์ออนไลน์ #สอนกีตาร์คลาสสิก #PTNoteGuitar #classicalguitar #กีต้าร์ #Bach #เล่นกีตาร์
.
Reference :
[1] http://www.slweiss.com
[2] http://www.maestros-of-the-guitar.com/silviusleopoldweiss...
[3] https://interlude.hk/the-virtuoso-who-challenged-bach...